Back-carré (voetbalhistories): augustus 2022

Jimmy Speirs
22 maart 1886 - 20 augustus 1917
De FA Cup winnaar die sterft in Vlaamse Velden

In de zomer van 1917 wil veldmaarschalk Douglas Haig alles op alles zetten om de Duitse verdediging rondom Ieper te doorbreken, met als doel het veroveren van de Duitse duikboothavens van Oostende en Zeebrugge. Maar de Derde Slag bij Ieper, die ook wel de Slag bij Passendale wordt genoemd loopt uit op een bloedbad van ongekende proporties. Een hele generatie jonge mannen sneuvelt omdat de Britse veldmaarschalk niet wil opgeven. Onder die gesneuvelden bevond zich ook de Schotse voetballegende Jimmy Speirs. Hij speelde voor de Glasgow Rangers, Bradford City en Leeds United en verwierf faam als doelpuntenmaker in de Cup Final van 1911.

Jimmy Speirs, foto uit de Bradford City periode - onbekende auteur

Om en bij de 9 miljoen soldaten komen om tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Alleen al bij de Slag bij Passendale raakten meer dan 600.000 soldaten gewond, vermist of werden gedood.

De ware verschrikking van ‘Passchendaele’ ligt niet enkel in de aantallen maar ook in de details. Een bommenregen van 4,2 miljoen projectielen moet de kracht van de Duitsers linies breken. Alle beken en grachten worden dichtgeslagen en door de aanhoudende regen wordt het slagveld een grote modderpoel, waarin alles wegzonk. Vele mannen stierven niet aan hun verwondingen maar verdronken letterlijk in de dikke modder.

Bij de strijdende soldaten bevond zich een Schot wiens gezicht heel bekend was voor de mannen die naast hem vochten. Jimmy Speirs was voetballer geweest voor Glasgow Rangers, Bradford City en Leeds United. Meer nog, in 1911 won hij de Engelse FA Cup met Bradford City en scoorde hij het winnende doelpunt. (Bradford City – Newcastle United 1-0)

Start voetbalcarrière

Jimmy werd geboren op 22 maart 1886 in de wijk Govan in het Schotse Glasgow. In die tijd een stad van mijnbouw, scheepsbouw en zware industrie. Op de veldjes tussen de fabrieken leerde Jimmy voetballen. Hij ging spelen bij de jeugdclub Annandale, in de straat waar hij woont. In 1905 stapte hij over naar Maryhill FC waar zijn indrukwekkende prestaties al snel de aandacht trokken van de Schotse topclub Glasgow Rangers.

Glasgow Rangers

In totaal speelde hij drie seizoenen voor de Rangers (1905-1908), met 53 wedstrijden waarin hij 24 keer scoorde. Prijzen won de club helaas niet in deze periode. Wel werd Jimmy in 1908 opgeroepen om te spelen voor het Schotse elftal tegen Wales. Voor 18.000 toeschouwers speelt hij zijn eerste en enige interland. Schotland won met 2-1, maar Jimmy komt niet tot scoren.

Clyde

In de zomer van 1908 verhuisde hij naar de andere kant van Glasgow om bij Clyde te gaan spelen. Hij zou er een respectabele 10 doelpunten scoren in 20 competitie en bekerwedstrijden. Speirs' debuutseizoen voor Clyde bleek misschien wel het meest succesvolle in de hele geschiedenis van de club te zijn, want ze eindigden derde, slechts drie punten achter kampioen Rangers. De club presteerde ook goed in de beker, ze bereikten de halve finale en moesten uiteindelijk het onderspit delven tegen Celtic.

Bradford City

Na één seizoen bij Clyde tekende Jimmy een contract bij het Engelse Bradford City FC, op een dikke 350 kilometer van Glasgow. Zijn vrouw en zoontje James bleven in Glasgow wonen en in 1912 beviel ze er van hun dochtertje Betty. In Bradford beleefde Jimmy zijn grootste succes op het voetbalveld. Op 22 april 1911 stond hij aan de aftrap van de Engelse FA Cup finale tegen het grote Newcastle United. De wedstrijd op Crystal Palace eindigde echter in een zoutloze 0-0. Vier dagen later won Bradford City de replay met 1-0 op Old Trafford in Manchester. De wedstrijd trok ruim 66.000 toeschouwers; nog eens 30.000 mensen moesten buiten blijven. Het geeft aan hoe groot het voetbal, én zeker de FA-Cup finale, op dat moment was in Engeland. Voor Speirs was de triomf nog gedenkwaardiger omdat hij niet alleen aanvoerder was van het team, maar ook het het enige doelpunt maakte.

1911 FA Cup winnaars Bradford City
Jimmy Speirs zit links naast de Cup op de tweede rij

Leeds City

In december 1912 maakte Speirs echter een einde aan zijn verblijf van drie en een half seizoen bij Bradford City en vertrok naar de toen ambitieuze Tweede Divisie ploeg Leeds City die £1400 betaalde om hem naar Elland Road te halen. Ze hoopten zo te kunnen doorbreken in de hoogste klasse van het Engelse voetbal. In zijn eerste seizoen bij Leeds scoorde Speirs 10 doelpunten in 20 wedstrijden en werden ze zesde. Het was een solide start, maar het jaar daarop deden Leeds en Speirs nog beter met een vierde plaats, vijf punten achter kampioen Notts County. Het seizoen 1914-1915 werd niet alleen in sportief opzicht een ontgoocheling (de club wordt 15e), een maand voor de start van de competitie brak de Eerste Wereldoorlog uit. De competitie werd dat seizoen nog wel uitgespeeld, maar de invloed van de oorlog werd meer en meer duidelijk. Voor Speirs zou het ook zijn laatste seizoen in het Engelse voetbal blijken te zijn. Na zijn laatste wedstrijd op 24 april 1915, een 2-0 thuisnederlaag tegen Barnsley, besloot Speirs terug te keren naar Glasgow om dienst te nemen in het Britse leger.

De oorlog

Jimmy Speirs had er eigenlijk nooit bij moeten zijn aan het front. Dienstplicht was op dat moment nog niet verplicht en zelfs dan nog zou hij vrijgesteld geweest zijn omdat hij getrouwd was en een jong gezin had. Toch meldde hij zich op 17 mei 1915 om vrijwillig te dienen bij de Queen's Own Cameron Highlanders.

Met zijn 29 jaar en twee maanden was Private Speirs ouder dan de meesten bij de Cameron Highlanders. Jimmy werd ingedeeld in het 3rd Reserve. Dit bataljon had ook een eigen voetbalteam waarmee het wedstrijden speelde tegen andere bataljons. Ook hier stak Jimmy letterlijk en figuurlijk met kop en schouders boven zijn medespelers uit. Zijn leidinggevende kwaliteiten in het veld vielen ook de legerleiding op en hij werd gepromoveerd tot ‘Lance Corporal’.

In het voorjaar van 1916 werd, de ondertussen tot korporaal bevorderde, Speirs met het 7th (Service) Battalion of the Cameron Highlanders naar Frankrijk gestuurd. Als lid van een mitrailleurpeloton was Speirs betrokken bij zware gevechten aan de Somme en raakte op 8 september 1916 gewond aan zijn linker elleboog. Een krantenbericht uit die tijd meldde dat hij "gewond was geraakt in de zware gevechten van de herfst van 1916, maar niet het geluk had naar een ziekenhuis in zijn thuisland te worden gestuurd. Na behandeling achter de linies keerde Speirs in de lente van 1917 terug naar het front om te vechten in de Tweede Slag om Arras. Deze slag eiste 158.000 levens en ook de 7th Camerons leden zware verliezen. Uiteindelijk werden ze naar de reserve teruggestuurd om te hergroeperen en te herstellen. Het was in die periode dat Speirs werd voorgedragen voor een militaire medaille “Bravery in the Field” (dapperheid in het veld) en bevorderd werd tot sergeant.

Kort daarna volgde een verlofperiode waarin hij familie en vrienden in Leeds, Bradford en Glasgow bezocht voor hij in de tweede week van juli 1917 naar zijn eenheid terugkeerde. Twee weken later lanceerde het Britse leger een groot offensief rond de Ieperboog in België: De Derde Slag bij Ieper ook bekend als de Slag bij Passendale

Foto: Ernest Brooks (public domain)

Een geallieerd offensief moest een einde maken aan de Duitse bezetting van de heuvels rond Ieper. Het had alleen wekenlang geregend en Hill 35 nabij het dorpje St. Juliaan (Langemark) was één groot maanlandschap geworden waar manschappen, paarden en kanonnen vast kwamen te zitten in de modder.

De omgeving van Hill 35 - © Google Earth

Het weidse zicht vanaf Hill 35 (richting Poelkapelle) - © Nico Dewaele

Vanaf het hoger gelegen Passendale werden ze door de Duitsers getrakteerd op een constante regen van granaten. In het tumult raakte Jimmy op 20 augustus gewond. Hij werd nog gezien door een mede-sergeant, maar daarna verloren ze hem uit het oog. Ondanks aanvankelijke hoop dat de populaire onderofficier gevangen was genomen, werd geen verdere informatie ontvangen en werd Speirs uiteindelijk als vermist opgegeven, vermoedelijk dood. Pas in oktober 1919, twee jaar na afloop van de oorlog, en drie jaar na zijn vermissing, kreeg zijn weduwe Bessie het bericht dat het lichaam van haar man was gevonden nabij Iberian Farm in Sint-Juliaan. Op 20 augustus 1920 ontving ze opnieuw bericht van het Ministerie van Oorlog met de mededeling dat haar echtgenoot nu officieel te boek stond als ‘Killed in Action or Died of Wounds on or shortly after 20 August 1917.’ Tenslotte werd Bessie Speirs op 6 oktober 1921 meegedeeld dat het stoffelijk overschot van haar man zal worden herbegraven op Dochy Farm Cemetery tussen Langemark en Zonnebeke. In een laatste en trieste speling van het lot zou Jimmy Speirs meer dan tachtig jaar lang onder een verkeerd gespelde grafsteen liggen na een schrijffout bij zijn inschrijving in 1915. Pas in 2007 stemde de Commonwealth War Graves Commission er eindelijk mee in om de steen waarop zijn naam Spiers stond, te verwijderen en te vervangen door een steen met de juiste spelling.

Dochy Farm Cemetery - © Nico Dewaele

Het graf van Jimmy Speirs met klaproos kransen - © Nico Dewaele

Naar aanleiding van de honderdste verjaardag van de Slag om Passendale en de opwaardering van het Schotse monument in Zonnebeke (zie hieronder) schreef de Schotse zanger Alan Brydon in 2017 het lied 'Jimmy - Sing For The Boys'. Het lied is opgedragen aan Jimmy Speirs.

The Long Road to Passchendaele

Op 19 augustus 2017 werd in het gehucht Frezenberg (Zonnebeke) het grootste monument voor de Eerste Wereldoorlog in West-Vlaanderen onthuld. Het werd er geplaatst ter nagedachtenis aan de meest bloedige slag uit die oorlog:
De slag om Passendale

Het monument naast het Schots Keltisch kruis is een realisatie van kunstenaar Peter Berghman. Het is een beeldengroep van tien silhouetten die symbolisch marcheren richting Passendale en Tyne Cot Cemetery. De groep is 48 meter lang, tot 3 meter hoog en is gemaakt uit zeven ton cortenstaal. De silhouetten symboliseren tevens alle deelnemende troepen, dus niet enkel de Schotse, maar ook de Britse, Canadese, Australische, Nieuw-Zeelandse en zelfs de Zuid-Afrikaanse manschappen.

Ieder silhouet is uit 12mm dik cortenstaal gebrand en elke figuur verwijst naar een persoon die effectief op het slagveld stond. Eén van die silhouetten stelt de hierboven besproken voetballegende Jimmy Speirs voor.

Er werd ook een wegwijzer onthuld met de afstand tussen de deelnemende naties en het monument, om te tonen hoe ver de soldaten van huis waren om te vechten voor vrijheid.

Back-carré (voetbalhistories)

vrijdag 19 augustus 2022

Labels